De opleidingsschool voor het ondergrondse mijnbedrijf was de OVS (Ondergrondse Vakschool). Reeds op 1 juli 1929 was deze als experiment begonnen op de SM. Hendrik (”Zwart Diamant”. Aut. Gerrit Verschooten blz. 28). Jonge mannen (eigenlijk nog kinderen) vanaf 14 jaar konden er terecht. De opleiding duurde drie jaren en en je ontving al meteen loon. Het eerste jaar werd nog aan enig algemeen onderwijs gedaan, maar sport en handvaardigheid waren erg belangrijk.
In het tweede jaar werd er al met halve dagen arbeid verricht in het bovengronds bedrijf. De aspirant-kompels werkten in groepjes van 6 man op de losvloer aan het schoonhouden van de sporen en wissels, bij de houtverlading op het houtterrein, op de leesvloer - stenen uit de kolen halen, in de parken van de mijn en de tuinen van het hoger mijnpersoneel, deden kleine reparaties in de werkplaatsen, enz.
Vier groepen vormden samen een troep, met een troepleider aan het hoofd. De troepleider haalde 's morgens rond 7.45 uur zijn troep op bij het OVS-badlokaal en marcheerde hen af naar de vlaggenmast, waar zich ook de andere troepen verzamelden. Om 8 uur werd de vlag gehesen, een OVS-er las de OVS-wet voor en er werd nog een Onze Vader gebeden. Daarna ging men aan de slag.
In het derde jaar ging men dan enkele dagen per week ondergronds, in de zogenaamde OVS-pijler, werken.
Veel nadruk werd er gelegd op discipline en gehoorzaamheid. De Staatsmijnen hadden geen behoefte aan kritische en assertieve kompels ondergronds.
Per leerjaar werden vier rapporten gegeven. Het is niet verwonderlijk dat ”Houding en gedrag”, ”Netheid” en ”Vlijt” de bovenste drie items op de cijferlijst waren.
Ook was er een soort OVS-regelement, een variant op de 10 geboden. Gebod nr. 10 was: ”Ik wil gehoorzaam zijn zonder tegen te spreken”.
Bij het bereiken van het 18de levensjaar ging de OVS-er zogenaamd ”voorgoed ondergronds”, maar voordat het zover was werd er nog eerst een week naar Spaubeek op retraite gegaan.
Ook was er enig ceremonieel vertoon bij deze definitieve stap uit het daglicht in de ondergrondse duisternis. Er was een soort receptie met de directie en er werd een officiele foto gemaakt die in de Steenkool, dat was het twee wekelijks Staatsmijnen-periodiek, werd afgedrukt.
Daarna ging de kompel voorgoed in de zwarte vergetelheid. Alleen bij het behalen van het ”Houwersdiploma” bij zijn 25-jarig dienstjublieum of een eventueel dodelijk ongeluk werd hij nog eens in het daglicht vermeld.

Een OVS-er in het 2de jaar, bezig met de reparatie van een olieblik

's Morgens; de groet bij de vlaggenmast

1. Op mijn eer kan men vertrouwen
2. Ik wil trouw zijn aan God, ouders, leider en land.
3. Ik wil een vriend zijn voor allen.
4. Ik wil ridderlijk zijn.
5. Ik wil de handen flink uit de mouwen steken; hetgeen ik doe, doe ik goed.
6. Ik wil spaarzaam zijn.
7. Ik blijf opgewekt onder alle moeilijkheden.
8. Ik wil een goed vakman worden.
9. Ik wil een beschermer zijn van de natuur.
10. Ik wil gehoorzaam zijn zonder tegen te spreken.

zittend vlnr:
Math Sturmans uit Schinveld, dhr. Manteleers uit Susterseel, Gunther Helwig uit Tudderen, Frits Hendriks uit Brunssum.
staand midden vlnr:
Thei Vrolings uit Brunssum, Jan ten Broek uit Brunssum, Hub Raets uit Schinveld, Piet Vos uit Brunssum
achterste rij vlnr:
Thei Jessen uit Tudderen, Thei Schoffels uit Koningsbosch, Jacob Joosten uit Schinveld en Thei Geurts uit Susterseel.

namen: Hein Verhooren

Eind 40-tiger jaren werd er in de steenberg van de Staatsmijn Hendrik een zogenaamde leermijn aangelegd. Dit was een kleine namaak-mijn waarin de OVS-ers vertrouwd werden gemaakt met hun toekomstige ondergrondse werkzaamheden en het bedienen en hanteren van machines en werktuigen.
Op deze foto uit 1950 staan een paar mannen van Troep 19 en wel vlnr: Karel Gelissen en Sjaak van de Mortel uit Schinveld, Fer Huver uit Brunssum en Theo Cremers uit Schinveld.

Een z.g. Troep (4 groepen) OVS-ers in 1951, ergens op het terrein van de SM. Hendrik.
De man in het witte pak is baas Sjeng Godderij.
Staand 6de van links is Leo Cals, 8ste Ben Sloen.

foto en namen: Frans Cals

Een groep OVS-ers van de SM. Hendrik in 1954.
bovenste rij vlnr: Baas Toon Segers uit Brunssum; Ton Vuschers uit Vaesrade-Nuth en Jo Renneberg uit Schinveld.
onder vlnr: Al Renneberg uit Schinveld; Frans Cals uit Brunssum en Hans Janssen uit Heerlerheide.

foto en namen: Frans Cals

Nog een groep OVS-ers van de SM. Hendrik in de vijftiger jaren.
Bovenste rij: (half zichtbaar) Al Renneberg, Ben Merks, Rinus Notenboom, Rudy Dijkstra, Joep Knubben, Claessen, Al Severens (Itje), Jo Vrolings, Kok, (baas) Toon Segers, Ton Vuschers, Jo Renneberg, Leo Heijnen en Bram Conjaerts, gebukt Willie Marchal.
Zittend: Paul Arets, Hansje Janssen, Gerrit van der Weerden, Frans Cals, Toon Peters.

foto en namen: Frans Cals

Op deze foto die tussen 1946 en 1949 gemaakt werd staan.
achterste rij vlnr: Piet Wijbinga en Rudi Kroes.
voorste rij: Wim Meuwissen en Theij Nijkamp.

Foto van troep 3 van de OVS SM. Hendrik uit 1946-1949.
Staande vlnr: Lambert Ras, Piet Wijbinga, Jan Valkenberg, Ad Peels, Rudi Kroes, Jan Kooiker en Theij Nijkamp.
Zittend: Ernsy Heeswijk, Jan Hendriks, Janus Verschuren en Wiel Jonkers.
Liggend: Wim Meeuwissen en Adri Vogelaar.

foto en info: Sjaak Gezenaar

OVS 1962 van Stm.Hendrik. 4 mensen uit Schinveld staan op deze foto.
Bovenste rij 3de van rechts is Hein Quaedvlieg.
Middelste rij 4de van links is Ger Andrieu.
Onderste rij 2de van links is Thei Pieper en 3de van rechts is Stefan Bijlebijl

foto en namen: Ger Andrieu

OVS-ers van Groep 8.
Bovenste rij vlnr: Jo Reulen, Thei Pagen (Schinveld), Piet Geurts (Jabeek), Jack Suikerbuik, Hannes Jagt en Henk Sluiper.
Midden vlnr: Sjuul Willems, Felix Boonman, Henk Smit, Wiel Bisschofs, Ton Raets, Jup Bruinzeels (dodelijk verongelukt als machinist ondergronds op de Hendrik), Pietje Michels, Bertus van Dijk, Hub Tummers (Schinveld) en Arnold de Jong.
Onder vlnr: Hub v.d. Heuvel, Bertus Kooistra, Jan van de Beek (Merkelbeek), Hoofdopzichter Bilo, de deken van Rumpen, onbekend, Math Ummels en Hein v.d.Burgt (Schinveld)

foto en namen: Hub Tummers

feb. 2014